Πρώτος οικιστής της πόλεως Παλλάντιον της Αρκαδίας υπήρξε ο Πάλλας ή Πάλλαντας (έτσι και το όνομα). Πιο συγκεκριμένα, κατά μια άποψη ο Πάλλας ήταν υιός

Λείψανα από το ναό των καθαρών Θεών

του Λυκάονος (πρώτου μυθικού βασιλέως της Αρκαδίας) και εγγονός του Πελασγού (γενάρχη των ανθρώπων). Αναφέρεται επίσης και ώς υιός του Εχέμου, ο οποίος ήταν υιός του Τεγέως (Ο Τεγεύς ήταν υιός του Λυκάονος). Σύμφωνα με το δέκατο άθλο του Ηρακλή, «Τα Βόδια του Γηρυόνη», διαβάζουμε ότι ο Ηρακλής φιλοξενείται από τους κατοίκους του Παλλαντίου (Διόδωρος, Δ-17) που βρίσκεται στην Ιταλία δίπλα στις όχθες του Τίβερη, και μάλιστα αργότερα τον λατρεύουν και ως θεό, κτίζοντας τον ναό του στον 7ο λόφο της πόλης. Οικιστής αυτής της πόλης είναι ο υιός του Εχέμου, Εύανδρος: «…ο οποίος ηγούμενος των συμπολιτών του μετέβη στην Ιταλία, όπου στην αριστερή όχθη του Τίβερι έκτισε πόλιν ομώνυμον της πατρίδος του, η οποία μετονομάσθη αργότερα Παλλάντιον και εξ αυτής ο λόφος επί του οποίου εκτίσθη αργότερον η Ρώμη απεκλήθη Παλλαντίνος…»

(Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, ΙΖ, 486).

Δυτικά του αρχαίου Παλλαντίου και στη θέση Βίγλα του Βόρειου όρους (σήμερα Γράβαρη), 2 χιλ, από το Καλογερικό, σε βραχώδη και ερημική τοποθεσία σώζονται λείψανα σημαντικού περίπτερου μαρμάρινου δωρικού ναού του τέλους του 6ου αι. π.Χ. ο οποίος αποδίδεται από τον Παυσανία στην Αθηνά Σώτειρα και στον Ποσειδώνα. Σώζονται τα θεμέλια του ναού καθώς και αρχιτεκτονικά μέλη διασκορπισμένα στο γύρω χώρο. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση ιδρύθηκε από τον Οδυσσέα κατά την επιστροφή του από την Τροία. Ο ναός κτίστηκε πάνω σε προγενέστερο ναό (7ος π.Χ. αιών) και ήταν μεγαλοπρεπής (με μάρμαρο Δολιανών και με αετωματικά γλυπτά).

Κατά τις ανασκαφές έχουν ανακαλυφθεί πλήθος και ποικιλία αναθημάτων, δείγμα της ακτινοβολίας του ναού στις κοντινές αρχαίες πόλεις. Στη βόρεια άκρη του ναού είναι χτισμένη μικρή εκκλησία αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Το μεγαλύτερο μέρος από το οικοδομικό υλικό του ναού έχει χρησιμοποιηθεί σε νεότερα κτίσματα τηςπεριοχής.

Μονάχα η ‘Κρονίδια’ γη πεισματικά κρατόυσε,

χιλιάδες χρόνια με στοργή στα σπλάχνα της κρυμμένα,

του Πελασγού τα ιερά, του Πάλλαντα τα τέκνα

ΑΡΧΑΙΟ ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΝ

Στου χρόνου το αντάριασμα, στο μάτι του κυκλώνα

το φως αναταράζεται και το σκοτάδι πέφτει,

καταστροφή ακολουθεί τρέμουν της γης τα όντα

κι όλα σιωπής την αγκαλιά ψάχνουν να γαληνέψουν.

Έπειτα η λήθη έρχεται απλώνει γκρίζο πέπλο

και ξεμακραίνουν οι θωριές χάνονται στην ομίχλη…

Μονάχα η ‘Κρονίδια’ γη πεισματικά κρατούσε

χιλιάδες χρόνια με στοργή στα σπλάχνα της κρυμμένα

του Πελασγού τα ιερά, του Πάλλαντα τα τέκνα.

Κι αγνάντευαν άπ’ την κορυφή του Γκράβαρη τη ράχη

ο Ποσειδώνας κι η Αθηνά, ακούγανε το κλάμα

στα σπλάχνα της μητέρας γης που φώναζαν βοήθεια.

Χτύπησε ο Γαιήοχος την πέτρα και ποτάμι

κύλησε κι έφθασε ως εκεί, ψιθύρους τα φιλεύει

ακούν τις νεραϊδόμορφες τις νύχτες που χορεύουν,

και το σιγομινύρισμα γλυκόλαλης αηδόνας.

Κι όλα ξεδίψασαν  με φώς, κουβέντα με τ’ αστέρια

βραδιές στο αστροφέγγισμα ψηλά στους γαλαξίες

να ξαναρχίσουν νοσταλγούν, μ’ αναλαμπές και λάμψη

να ντύσουν να στολίσουνε τα θεϊκά κορμιά τους

και η Καλλιστώ από ψηλά μ’ αστέρια να τα λούζει.

Μα ήταν θέληση Θεών, στο πλήρωμα του χρόνου

απόγονοι του Εύανδρου, του Πάλλαντα εγγόνια

να λευτερώσουνε το φως, τις πύλες να ανοίξουν.

Στην ‘Εσπερία’ σφαλιστό το μυστικό κρατούσε

η Νικοστράτη η μάντισσα, του Λάδωνα η κόρη.

«Όταν ο ‘δράκος’ ακουστεί, σαλέψει την ουρά του

τότε τα μάγια θα λυθούν οι άλυσοι θα σπάσουν

και η ‘Κρονίδια’ γη ξανά στο φως θα παραδώσει

τα τέκνα που έχει καταπιεί, χιλιάδες χρόνια τώρα.»

Έτσι όριζαν οι βουλές χρησμοί της ‘Carmentinis.’

Του ‘Λύκου’ είμαστε παιδιά, του Πελασγού, του Αρκάδα

που το σκοτάδι σκόρπισαν στο πέρασμα τ’ ανθρώπου

κι έρχονται τώρα σαν σκιές μας δείχνουνε το δρόμο,

εκεί στου λόφου την κορφή στο ιερό της Κόρης,

στων ‘Καθαρών Θεών τη γη, εκεί ν’ ανταμωθούμε…

ΤΑΚΙς ΤΖΙΒΑς