Στο δημοτικό μας διαμέρισμα, Θάνα Αρκαδίας τιμήσαμε στις 5 Νοεμβρίου τον ήρωα της Ελληνικής επανάστασης του 1821 Πάνο Κολοκοτρώνη. Το πολιτιστικό μας κέντρο ήταν κατάμεστο κι άκουσαν με πολύ ενδιαφέρον τον λιτό . ουσιώδη μεστό λόγο του Φιλόσοφου, επιστήμονα, ιστορικού κ. Ηλία Γιαννικόπουλου που εξήγησε τα δραματικά γεγονότα που εξελίσοταν κατά τον ξεσηκωμό ενάντια στοιν κατακτητή. Μας τίμησαν με την παρουσία τους οι άρχοντες της πόλης μεταξύ αυτών και οι πολιτικοί μας εκπρόσωποι. Δεν θα μπορούσε να λείπει ο αιδεσιμότατος ιερέας του Θάνα πατέρας Δημήτριος, ο Αντιπεριφερειάρχης Αρκαδίας Βαγγέλης Γιαννακούρας,, ο βουλευτής Αρκαδίας του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Παπαηλιού, ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Τρίπολη Αύριο, Κώστας Τζιούμης, ο πρώην Αντιδήμαρχος, Δημήτρης Τυροβολάς, ο Πρόεδρος του ΝΠΔΔ Δήμου Τρίπολης και εκπρόσωπος του Δημάρχου, Θεόδωρος Καραλής, οι περιφερειακοί σύμβουλοι Θεόδωρος Ντάνος και Βαγγέλης Γούργαρης, ο Αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Δημήτρης Κοσκινάς, ο Διοικητής της Α24 ΠΒΕ Ανδρέας Μανωλάκης, ο Υπαστυνόμος Β’ Σταύρος Κοντάκος.
ο εκπρόσωπος της Πυροσβεστικής,. Υποπυραγός Παναγιώτης Βερβενιώτης,

Μετά το πέρας της ομιλίας μεταβήκαμε στο σημείο που δολοφονήθηκε το παλληκάρι ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφάνων, ενός λεπτού σιγή και τελείωσε η όλη εκδήλωση από την ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου από την Φιλαρμονική Τρίπολης. Ευχαριστούμε θερμά όλους εσάς που δώσατε το παρών μας δίνετε δύναμη να κρατάμε ακόμα την ‘δάδα’ αναμμένη,Ευχαριστούμε την πολιτεία με τις τοπικές αρχές και ας δώσουν λίγο μεγαλύτερη προσοχή να γίνει το σημείο δολοφονίας ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗΣ. Τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ στον καθηγητή και ομιλούντα τον πανηγυρικό κ. Ηλία Γιαννικόπουλο που λάμπρυνε την εκδήλωση αυτή.

Είναι ιδιαίτερα τραγικό, όταν αναθυμάται κανείς πως οι αντιθέσεις, διενέξεις,
αντιπαλότητες και εμφύλιες διαμάχες μεταξύ των Ελλήνων, θύμα των οποίων υπήρξε
και ο Πάνος Κολοκοτρώνης, άρχισαν σχεδόν αμέσως μετά την εθνεγερσία του 1821
και κορυφώθηκαν το 1823 και 1824, δηλαδή, όταν ο Τούρκος δεν είχε ακόμα φύγει
εντελώς από τα χώματά μας, όταν όλα παίζονταν και τίποτε δεν είχε κριθεί, και
μάλιστα όταν ο Ιμπραήμ με τους Αραπάδες του ετοιμαζόταν να καταπνίξει την
Επανάσταση και σχεδίαζε να αιχμαλωτίσει τον πληθυσμό του Μοριά και να
καταστήσει την Πελοπόννησο αιγυπτιακή αποικία.
Τα πάθη, οι φιλοδοξίες, τα συμφέροντα, η αγάπη της εξουσίας, και άλλες
ανθρώπινες αδυναμίες, σκότιζαν τον νου των ανθρώπων και τους έσπρωχναν στο
βάραθρο της εθνικής καταστροφής. Ήταν αδύνατο να βρεθεί η ενοποιός δύναμη,
αυτή που θα επέβαλλε σε όλους αγάπη και σύμπνοια, που θα ανήγε τον πατριωτισμό
σε υπέρτατο αγαθό, πάνω από πρόσκαιρες προσωπικές βλέψεις και πάνω από
προσωπικά ή γενικότερα μικροσυμφέροντα. Σε κάποια χρονική περίοδο, όλοι
ανεξαιρέτως ήσαν ταγμένοι σε αυτό ή σε εκείνο το στρατόπεδο και ανάλογα με τις
περιστάσεις άλλαζαν πλευρές! Σημασία έχει ότι σ’ αυτό το νοσηρό παιγνίδι εξουσίας
κανείς, μα κανείς, δεν έμεινε αμέτοχος! Ούτε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ούτε και ο
γιος του Πάνος!
Δεν είναι δυνατόν μέσα στο στενό πλαίσιο αυτής της ομιλίας να
εξιστορήσουμε όλες τις σχετικές λεπτομέρειες, γιατί τότε θα έπρεπε να γράψουμε από
την αρχή όλη την πολιτική ιστορία της εποχής του Αγώνα. Ωστόσο τηλεγραφικά
μπορούμε να αναφερθούμε σε μερικές πτυχές αυτής της θλιβερής, ψυχοφθόρας και
εθνοκτόνου καταστάσεως, που πολλά στοίχισε στην πατρίδα μας, τόσο σε έμψυχο
δυναμικό όσο και σε υλικές ζημίες, τη στιγμή, ας το επαναλάβουμε, που η χώρα μας
δεν είχε ακόμα αποκτήσει την εθνική ελευθερία και ανεξαρτησία της. Με μια
σύντομη ανασκόπηση εκείνης της περιόδου, θα κατανοήσουμε καλύτερα τη σειρά
των γεγονότων που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο, στη διαμόρφωση κλίματος
αναρχίας και αναταραχής, στον ολέθριον αλληλοσπαραγμό, με τελικό αποτέλεσμα τη
χαλάρωση των πολεμικών επιχειρήσεων, τη διακινδύνευση της ελευθερίας μας και
την απώλεια πολλών αγωνιστών από όλες τις παρατάξεις, όπως αυτή του αείμνηστου
Πάνου Κολοκοτρώνη.
*
Ήδη από την αρχή του Αγώνα άρχισαν οι ανταγωνισμοί και οι διαμάχες
μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών. Είναι αλήθεια, ότι οι προεστοί συνεισέφεραν
τα μέγιστα στην προετοιμασία και στη διεξαγωγή του Αγώνα με το κύρος τους, τις
διοικητικές ικανότητές τους, τις περιουσίες τους και τον υλικό πλούτο τους, αλλά και
οι στρατιωτικοί έχυναν τα αίμα τους και κέρδιζαν τις νίκες στο πεδίο της μάχης! Όσο
2
• ήταν ανυπόφορο για τους προεστούς να βλέπουν τους χθεσινούς υπηρέτες και κάπους
τους να αποκτούν στρατιωτική ισχύ και πολιτική δύναμη, άλλο τόσο ανυπόφορο ήταν
για τους στρατιωτικούς να βλέπουν ότι παρά την Επανάσταση οι προεστοί ήθελαν να
συνεχίζεται αμείωτη η εξουσία τους, όπως και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας!
Η διαίρεση οξύνθηκε με τον παραγκωνισμό των στρατιωτικών από την
Συνέλευση των Καλτεζών και από την εκεί συγκροτηθείσα Γερουσία της
Πελοποννήσου, στις 26 Μαΐου 1821, δύο μήνες δηλαδή μετά την έναρξη της
Επαναστάσεως!
Η διαμάχη κορυφώθηκε όταν ήρθε στην Πελοπόννησο ο Δημ. Υψηλάντης ως
πληρεξούσιος της Ανωτάτης Αρχής (της Φιλικής Εταιρείας), αφ’ ενός γιατί αυτός
ήθελε να έχει τον πρώτο λόγο σε όλα, αν και δεν διέθετε τα ανάλογα διοικητικά
προσόντα, και αφ’ ετέρου γιατί από την πρώτη στιγμή της αφίξεώς του στο Άστρος
τον Ιούνιο του 1821 τάχθηκε εμφανώς με το μέρος των στρατιωτικών, προκαλώντας
έτσι αισθήματα ανησυχίας και απέχθειας στον κύκλο των πολιτικών. Η κατάσταση θα
είχε οδηγηθεί στα άκρα, τόσο κατά τη συνέλευση των προεστών στα Βέρβαινα, όσο
και στη συνέλευση των προεστών στη Ζαράκοβα, αν η μεσολάβηση και το κύρος του
Θεοδώρου Κολοκοτρώνη στον εξαγριωμένο λαό δεν έσωζε τους προεστούς από
βέβαιο θάνατο.
Η διαμάχη «εμπλουτίστηκε» με τις προσωπικές φιλοδοξίες και τις
πρωτοφανείς πολιτικές μηχανορραφίες του Φαναριώτη Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου
και λίγο αργότερα με την αληπασάδικη πολιτική του Ηπειρώτη γιατρού Ιωάννη
Κωλέττη, τους οποίους οι Πελοποννήσιοι θεωρούσαν ως ξένα σώματα. Οι διαμάχες
δεν έλειψαν ούτε κατά την Α΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο (Δεκέμβριος 1821)
ούτε κατά την Β΄ στο Άστρος (Μάρτιος 1823). Τα πάθη οξύνθηκαν ακόμη
περισσότερο, ενώ στη Γορτυνία η οικογένεια των Δεληγιανναίων έφθασε σε ένοπλη
σύγκρουση με την οικογένεια των Πλαπουταίων!
Όμως εσωτερική διαμάχη ταλάνιζε και την ίδια την εκλεγείσα από τις
Εθνοσυνελεύσεις «Προσωρινή Διοίκηση», που είχε μοιραστεί σε δύο σώματα, το
«Βουλευτικό» και το «Εκτελεστικό» (ή «Νομοτελεστικό»), που κι αυτά
αλληλοϋποβλέπονταν και υπονόμευε το ένα το έργο του άλλου. Πάντως, μέχρι εκείνη
τη στιγμή οι πολιτικοί ή ολιγαρχικοί, όπως λέγονταν, είχαν την πρωτοβουλία των
κινήσεων.
Κάποια στιγμή όμως, το 1823, αυτή η επικράτηση των πολιτικών
αμφισβητήθηκε εμπράκτως από τους στρατιωτικούς ή δημοκρατικούς, με αρχηγό τον
Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, έτσι που σε λίγο η μη πλήρως ελευθερωθείσα εισέτι Ελλάδα
είχε το πρωτοφανές προνόμιο, πριν ακόμα αποκτήσει κρατική οντότητα, να διαθέτει
δύο βουλευτικά και δύο εκτελεστικά, δηλ. δύο κυβερνήσεις, μία στην Τριπολιτσά και
μία στο Κρανίδι! Η πρώτη φάση του εμφυλίου ή ο πρώτος εμφύλιος, όπως
ονομάστηκε, ήταν γεγονός!
3
• Το 1824 τα πράγματα έλαβαν ακόμα πιο δυσάρεστη, αλλά διαφορετική τροπή.
Οι Πελοποννήσιοι είδαν ότι παραγκωνίζονται από τους συνασπισμένους
Στερεοελλαδίτες και τους Νησιώτες. Μάλιστα, όταν τον Οκτώβριο του 1824 έγινε
εκλογή νέας Κυβέρνησης, όλες τις θέσεις κατάλαβαν Νησιώτες και Ρουμελιώτες.
Τότε οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου ξεσήκωσαν ένοπλη ανταρσία στις επαρχίες τους
και έτσι άρχισε ο δεύτερος εμφύλιος πόλεμος, στον οποίο οι πολιτικοί είχαν τώρα
σύμμαχο και τον παλαιό τους αντίπαλο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και άλλους
στρατιωτικούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας ο
Κολοκοτρώνης είχε συμπεθερέψει με τους προύχοντες Δεληγιανναίους,
αρρεβωνιάζοντας τον μικρότερο γιο του Κολίνο με την μοναχοκόρη του Κανέλλου
Δεληγιάννη Μαριορίτσα, κάτι που τον αποξένωσε από πολλούς φίλους και συγγενείς
του, και δημιούργησε πλήθος αντιδράσεων ακόμα και από τα ίδια τα παιδιά του.
Η Κυβέρνηση όμως του Υδραίου Γεωργίου Κουντουριώτη, δεν ήταν εύκολος
αντίπαλος. Ανέπτυξε εξαιρετική δραστηριότητα, και με τη βοήθεια των
Ρουμελιώτικων στρατευμάτων, υπό την αρχηγία του μακιαβελικού Κωλέττη,
συνέτριψε τους στασιαστές ή «αντάρτες», όπως λέγονταν. Είχε ήδη έρθει και η πρώτη
δόση του αγγλικού δανείου, το οποίο όμως δεν διετέθη για τις ανάγκες του Αγώνα,
αλλά κατασπαταλήθηκε από την ελληνική Κυβέρνηση για μικροκομματικούς
σκοπούς και για εξαγορά συνειδήσεων.
Τελικά, η Πελοπόννησος κατεστράφη ολοσχερώς από την «εχθρική» εισβολή
των Ρουμελιωτών, ενώ ο Κολοκοτρώνης και άλλοι 24 Πελοποννήσιοι πρόκριτοι και
οπλαρχηγοί, βλέποντας το μάταιο του περαιτέρω αγώνα τους, παραδόθηκαν ή
συνελήφθησαν και εξορίστηκαν στην Ύδρα, όπου και φυλακίστηκαν τον Γενάρη του
1825 στο μοναστήρι του Προφήτου Ηλία. Αποφυλακίστηκαν, όταν είχε ήδη
αποβιβασθεί ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, αλώνιζε στον τόπο χωρίς σοβαρή
αντίσταση και η κυβέρνηση Κουντουριώτη βρισκόταν σε πραγματικό αδιέξοδο, ενώ ο
λαός σε απόγνωση και απελπισία ζητούσε την αποφυλάκιση των φυσικών ηγετών
του. Ο θάνατος του Πάνου Κολοκοτρώνη τοποθετείται μέσα σε αυτό το ταραγμένο
και ζοφερό τοπίο της κορύφωσης του δεύτερου εμφύλιου πολέμου, στους τελευταίους
μήνες του 1824, και συγκεκριμένα στις αρχές Νοεμβρίου. Είμαστε επαρκώς
πληροφορημένοι από τους ιστορικούς και τους απομνημονευτές του Αγώνα για τα
γεγονότα εκείνων των ημερών και μπορούμε να παρακολουθήσουμε όλα τα
καθέκαστα μέχρι την ώρα του θανάτου του αείμνηστου Πάνου.
*
Όταν τον Οκτώβριο του 1824 εξερράγη ανταρσία των αντικυβερνητικών ή
ανταρτών στη Μεσσηνία, και συγκεκριμένα στην Αρκαδιά, εκ μέρους της
Κυβέρνησης ανέλαβε ο Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας, υπουργός τότε των
Εσωτερικών, να την καταπνίξει. Κατά του Παπαφλέσσα εστάλη ισχυρή δύναμη
αντικυβερνητικών υπό τον Κανέλλο Δεληγιάννη, τον Γενναίο Κολοκοτρώνη, τον
Πάνο Κολοκοτρώνη και άλλους. Ο Παπαφλέσσας ηττήθη στη Μεσσηνία και
κυνηγημένος από τους εναντίους επέστρεψε στον κάμπο της Τριπολιτσάς και εκείθεν στο Άργος και στο Ναύπλιο. Η Κυβέρνηση έστειλε ενισχύσεις στην Τριπολιτσά,
κυρίως Ρουμελιώτες μισθοφόρους υπό τον Βάσο Μαυροβουνιώτη, τον Χατζηχρήστο,
τον Χατζή Στεφανή και άλλους, που εξαπλώθηκαν στα χωριά της περιοχής. Οι
Δεληγιανναίοι και ο Κολοκοτρώνης είχαν καταλάβει τη Συλήμνα και κατά κάποιο
τρόπο πολιορκούσαν την Τριπολιτσά. Ο Γενναίος είχε καταλάβει τα χωριά Ρίζες
Μεϊμέταγα, Καπαρέλι και Καμάρι, και άλλοι άλλα χωριά.
Τότε διετάχθη και ο Πάνος από τη Μεσσηνία να έρθει με τους στρατιώτες του
προς την Τριπολιτσά, όπως και ήρθε, και στις 12 Νοεμβρίου 1824 κατέλαβε το χωριό
αυτό, του Θάνα. Ευρισκόμενος εδώ ο Πάνος πληροφορήθηκε ότι συνελήφθη
αιχμάλωτος και κρατείται στο χωριό Βουνό ο Γορτύνιος αντικυβερνητικός
οπλαρχηγός Στάϊκος Σταϊκόπουλος, ο πορθητής του Παλαμηδίου, και έτρεξε προς
βοήθειά του. Μαθαίνοντας όμως ότι ο νεώτερος αδελφός του Γενναίος βρισκόταν στο
Καμάρι, πήγε τον αντάμωσε και συμφώνησαν την επομένη να επιτεθούν ταυτόχρονα
κατά των αντιπάλων τους.
Τότε όμως συνέβη κάτι συνταρακτικό. Οι στρατιώτες του Πάνου, που τους
οδηγούσαν οπλαρχηγοί επηρεασμένοι από τον κυβερνητικό Δημ. Πλαπούτα,
εγκατέλειψαν τον Πάνο και οπισθοχώρησαν φεύγοντας. Έμεινε ο Πάνος με τον
γραμματικό του, τον υπασπιστή του και τον τσαούση του, δηλ. τον σιτιστή του.
Μόνοι πήραν το δρόμο προς το χωριό Μπεσίρι, για να μεταβούν μέσω Μάκρης στη
Συλήμνα, όπου βρισκόταν ο πατέρας του, ο Αναγνώστης Δεληγιάννης και άλλοι
πολιτικοί και οπλαρχηγοί, εκεί δηλαδή όπου βρισκόταν το «Αρχηγείο» των
αντικυβερνητικών ή ανταρτών.
Μόλις κατέβηκαν στο ίσιωμα, «εις το επίπεδον, εγκαρσίως της από Τριπόλεως
προς το Μπεσίρι αγούσης οδού», όπως γράφει ο αυτόπτης μάρτυρας Θεόδωρος
Ρηγόπουλος, γραμματικός του Πάνου, δέχτηκαν δύο βολές από δύο στρατιώτες του
Βάσου Μαυροβουνιώτη, που βρίσκονταν σε μακρινή απόσταση. Η μία αστόχησε,
αλλά η δεύτερη χτύπησε καιρίως τον Πάνο στο κεφάλι εκ των όπισθεν και τον άφησε
άπνουν. Ο ίδιος αυτόπτης μάρτυρας βεβαιώνει, ότι εκεί πλησίον, πίσω από κάτι
πέτρες που σχημάτιζαν μικρό βράχο, βρίσκονταν 20 με 30 στρατιώτες από την
Τριπολιτσά του Κώτσιου Βούλγαρη, που, αν και είδαν τον Πάνο διερχόμενο, δεν τον
πυροβόλησαν, αλλά όταν έπεσε νεκρός όρμησαν να λαφυραγωγήσουν τα κινητά
πράγματα και τα ενδύματά του, ενώ οι συνοδοί του Πάνου είχαν τραπεί σε φυγή!
*
Είναι αξιοσημείωτο, ότι από τότε και μέχρι σήμερα έχουν παραμείνει
αδιευκρίνιστες οι ακριβείς συνθήκες που οδήγησαν στον θάνατο του Πάνου
Κολοκοτρώνη. Κυρίως διατυπώθηκαν αμφιβολίες αν επρόκειτο περί τυχαίου φόνου ή
προμελετημένης και προσχεδιασμένης δολοφονίας. Την τελευταία εκδοχή
υποστηρίζει προσφάτως ο ιστορικός ερευνητής Γεώργιος Πραχαλιάς. Ο Πραχαλιάς ισχυρίστηκε στην περυσινή ομιλία του εδώ, ότι ο Πάνος δεν σκοτώθηκε από τις
μακρινές βολές των στρατιωτών του Βάσσου Μαυροβουνιώτη, αλλά από κοντινή
βολή των στρατιωτών του Κώτσιου Βούλγαρη, οι οποίοι, κατ’ αυτόν, εκτελούσαν
διατεταγμένη δολοφονική υπηρεσία!
Παρ’ όλο το ενδιαφέρον αυτής της άποψης, αν μελετήσει κανείς τις ιστορίες
του Σπ. Τρικούπη, του Κων. Παπαρρηγόπουλου, την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
της Εκδοτικής Αθηνών και άλλες, αλλά και τα έργα των αγωνιστών Κανέλλου
Δεληγιάννη, Νικολάου Σπηλιάδη, Φωτίου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Αμβροσίου
Φραντζή, Μακρυγιάννη και Αναγνώστη Κοντάκη, τα απομνημονεύματα του ίδιου του
Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, πατέρα του Πάνου, και κυρίως τα απομνημονεύματα του
μοναδικού αυτόπτη μάρτυρα Θ. Ρηγόπουλου, στα οποία κανείς δεν ομιλεί για
δολοφονία, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μάλλον επρόκειτο για τυχαίο συμβάν.
Ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα αυτό έχει ασφαλώς η μαρτυρία του μοναδικού
αυτόπτη μάρτυρα Ρηγόπουλου, ο οποίος αποκλείει το γεγονός να κτυπήθηκε ο Πάνος
από κοντά, και δη από τους κρυμμένους στρατιώτες του Κώτσιου Βούλγαρη, γιατί
ρητά αναφέρει, ότι αυτοί δεν πυροβόλησαν, παρά μόνο όταν ο Πάνος ήταν ήδη
νεκρός, μόνο και μόνο για να διώξουν τους συνοδούς του και να τον
λαφυραγωγήσουν.
Ο μόνος που αναφέρεται σε πιθανότητα δολοφονίας, αλλά εντελώς
παρεμπιπτόντως και μόνο ως άποψη άλλων, την οποία δεν φαίνεται να υιοθετεί, είναι
ο Μιχ. Οικονόμου. Αντίθετα, ρητά και κατηγορηματικά αποκλείει την περίπτωση
δολοφονίας ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης, προεστός από την Αρκαδιά και πολιτικός
φίλος του Πάνου κατά την εποχή του τραγικού θανάτου του. Ίσως κάποιο γραπτό
τεκμήριο, άγνωστο και ανέκδοτο μέχρι σήμερα, βρεθεί κάποτε και ρίξει απλετότερο
φως σε αυτή την υπόθεση.
Όπως, όμως, και αν έχει το πράγμα, δηλ. είτε επρόκειτο περί τυχαίου
συμβάντος είτε περί δολοφονικού σχεδίου, το αποτέλεσμα παραμένει ένα και το
αυτό: χάθηκε η ζωή ενός εξέχοντος συμπατριώτη μας και μιας σημαντικής
προσωπικότητας εκείνης της εποχής.
Ο Πάνος δεν ήταν τυχαίος! Ήταν σπουδαγμένος στη Ζάκυνθο και στην
Κέρκυρα. Γνώριζε αρχαία ελληνικά και μαθηματικά. Μίλαγε ιταλικά και λίγα
γαλλικά. Όταν επέστρεψε από τα Επτάνησα στην αγωνιζόμενη Ελλάδα τον Απρίλιο
του 1821, επέδειξε έντονη πολεμική δραστηριότητα. Διακρίθηκε κατά τις μάχες του
Βαλτετσίου, την πολιορκία και την άλωση της Τριπολιτσάς, την εισβολή του
Δράμαλη και σε πολλές άλλες αποστολές που του ανέθετε ο αρχιστράτηγος πατέρας
του. Είχε αναλάβει σημαντικά στρατιωτικά αξιώματα, όπως πολιτάρχης της
Τριπολιτσάς και φρούραρχος του Ναυπλίου, και έφθασε με την αξία του στον βαθμό
του χιλιάρχου! Προσδεδεμένος, όπως ήταν φυσικό, στο άρμα του πατέρα του,
ακολουθούσε την πολιτική του. Από την πλευρά του, ο Γέρος τον υπεραγαπούσε,
περίμενε πολλά από αυτόν και τον θεωρούσε ως στήριγμα και διάδοχό του. Εύκολα
μπορεί να φανταστεί κανείς την μελλοντική εξέλιξη του Πάνου, όταν ο αγράμματος
Γενναίος έφτασε να γίνει υπασπιστής του Βασιλιά και Πρωθυπουργός της χώραςΟ θάνατος του Πάνου είχε σπουδαιότατες συνέπειες στην πολιτική ζωή του
τόπου μας, γιατί άλλη θα ήταν η εξέλιξη των πραγμάτων, αν αυτός δεν σκοτωνόταν
άδοξα τη συγκεκριμένη εκείνη στιγμή. Η άδικη απώλεια του Πάνου και ο
συνακόλουθος ψυχικός κλονισμός του πατέρα του και των άλλων οπλαρχηγών και
πολιτικών, πάγωσε τη δραστηριότητα του αντικυβερνητικού στρατοπέδου, σε μια
στιγμή που όλα έδειχναν ότι η Κυβέρνηση Κουντουριώτη έχανε έδαφος, αφού σχεδόν
όλοι οι σημαίνοντες Μοραΐτες ήσαν εναντίον της. Θα αποτρεπόταν έτσι η παράδοση
και φυλάκιση τόσων οπλαρχηγών και προεστών στην Ύδρα και θα αποτρεπόταν η
εισβολή των Ρουμελιωτών στην Πελοπόννησο και η παντελής καταστροφή της. Ίσως
και να μη πετύχαινε η απόβαση του Ιμπραήμ, που τελικά έγινε τόσο ανεμπόδιστα!
Από μιαν άλλη άποψη, όμως, θα μπορούσαμε να ειπούμε, ότι ο άδικος
θάνατος του Πάνου Κολοκοτρώνη συνετέλεσε κατά κάποιο τρόπο στο να λήξει ο
εμφύλιος πόλεμος! Γιατί με την αποδυνάμωση του Μοραΐτικου στρατοπέδου, την
φυλάκιση τόσων προκρίτων και οπλαρχηγών στην Ύδρα και την καταστροφή της
Πελοποννήσου από τους Ρουμελιώτες, η Κυβέρνηση Κουντουριώτη επικράτησε στα
πολιτικά πράγματα εις βάρος της αντίπαλης μερίδας. Εξάλλου, η εισβολή του
Ιμπραήμ και η στρατιωτική υπεροχή του συντάραξαν τους Έλληνες, και τους ένωσαν
ενώπιον του μεγάλου κινδύνου! Κι αυτό ήταν μια ακόμα προσφορά στην πατρίδα
αυτού του λαμπρού νέου, του αδικοχαμένου Πάνου Κολοκοτρώνη! Ίσως η πιο
αξιόλογη!
*
Όπως και στην αρχή είπαμε, η σημερινή εκδήλωση για τον άτυχο Πάνο
Κολοκοτρώνη πρέπει να γίνει για όλους μας μάθημα εθνικής αυτογνωσίας και
μήνυμα ενότητας. Οι διαφωνίες και οι αντιγνωμίες στην πολιτική είναι γόνιμες και
καρποφόρες, αλληλένδετες με το δημοκρατικό μας σύστημα, αλλά ποτέ δεν πρέπει να
φτάνουν στη μισαλλοδοξία και στον διχασμό. Καλές είναι οι διαφορετικές απόψεις,
αλλά πάντοτε πρέπει να έχουν ως επίκεντρο το εθνικό συμφέρον. Πάνω από τα
μικροκομματικά ή κομματικά ή πολιτικά συμφέροντα, πάνω από τις ιδεολογικές
διαφορές, πάνω από τις προσωπικές φιλοδοξίες, υπάρχει η πατρίδα! Γι’ αυτό ας
μάθουμε να ζούμε με τον καλόπιστο διάλογο, την υποχωρητικότητα, την αγάπη, τη
συνεννόηση, τη σύμπνοια και τη συνδιαλλαγή, ώστε να μην ξαναζήσουμε στον τόπο
μας αδελφοκτόνους εμφύλιους πολέμους, σαν αυτόν που έστειλε πρόωρα στον τάφο
τον Πάνο Κολοκοτρώνη!
Ευχαριστώ τους διοργανωτές για τη μεγάλη τιμή που μου έκαναν, ευχαριστώ
και όλους εσάς για την προσοχή με την οποία με ακούσατε.

ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ
(Θάνα Τριπόλεως, Κυριακή 5-11-2017
.